Kötü huylu bir çeşit deri tümörü olan Melanom, birden, hiçbir uyarı vermeksizin normal deri üzerinde ortaya çıkabileceği gibi önceden var olan bir ben üzerinde de gelişebiliyor. Bu nedenle benlerin, dikkatle izlenmesinde yarar var.

Deri Kanserleri (Melanom) Nedir?

Hayatı en çok tehdit eden deri kanseri olan melanomun kaynağı; melanosit adı verilen hücreler. Melanositler, derimize rengini veren ve bronzlaşmamızı sağlayan melanin pigmentini üretiyor. Melanom, melanositlerin anormalleşerek aşırı ve kontrolsüz çoğalmaları sonucu oluşuyor ve başka organlara yayılma potansiyeli taşıyor. Bu haliyle kötü huylu (malign) bir deri tümörü.

Deri Kanserleri (Melanom) Korunma Yolları

• Melanom genellikle deri yüzeyinde başladığı için erken dönemde saptanma şansı çok yüksek kanserlerden biri.
• Erken tanı için de, kişinin kendi derisini belli aralıklarla düzenli olarak kontrol etmesi çok yararlı. Bunun için her ay çırılçıplak boy aynasında yeterince aydınlatılmış bir ortamda derisini tepeden tırnağa incelemesi, görülmesi güç bölgeler için bir el aynasından faydalanması gerekiyor. Yüzden başlayarak, saçlı deri (başka birinin yardımı istenebilir), boyun, omuzlar, sırt, göğüs vb. aşağı doğru sistemli olarak incelemelidir. Kasıklar, kolların ve bacakların iç kısmı, ayak tabanı ve parmak aralarını unutmamakta yarar var. Uzun gibi görünen bu işlem aslında, 5 dakika bile sürmüyor.
• Güneş ışınlarının zararlı etkilerinden korunmak, deri kanseri riskini azaltmada büyük önem taşıyor. Özellikle yaz aylarında 11-4 saatleri arasında direk güneşe maruz kalmamak, mutlaka koruyucu kıyafetler ve güneş koruyucular kullanmak, solaryum gibi suni ultraviyole ışınlarına uzun süre maruz kalmamak gerekiyor.

Deri Kanserleri (Melanom) Belirtileri Nelerdir?

Melanom, birden, hiçbir uyarı vermeksizin normal deri üzerinde ortaya çıkabileceği gibi önceden var olan bir ben üzerinde de gelişebiliyor. Bu nedenle vücuttaki benlerin yerleşimini ve görünümünü iyi tanımak gerekir ki değişiklikler algılanabilsin. Melanom benleri, diğer atipik benlerle karıştırmak mümkün. Bazen melonom, normal bir ben zannedilebilir aslında o ben, başlangıcından beri melonom olabiliyor.

Diğer uyarıcı belirtiler; soyulma, sızıntı, kanama veya ben üzerindeki şişlik veya kabartı oluşması gibi ben yüzeyindeki değişikliklerdir. Ayrıca kaşıntı, hassasiyet ve ağrı gibi benle ilgili his değişiklikleri de bulunuyor. Ancak anormal görünen bir benin çıkarılması ya da yakın olarak izlenmesi gerekliliği konusunda ilgili hekim (sıklıkla dermatolog) öneride bulunmalıdır.

Benlerin takibinde farklılaşmanın kolay tespiti için ABCD kuralı adı verilen bir metot uygulanıyor. Buna göre aşağıdaki değişiklikler gözleniyorsa doktora başvurulması öneriliyor.

A (Asymmetry): Benin bir yarısı diğer yarısına benzemiyorsa (renk ve/veya şekil olarak)

B (Border): Benin sınırları düzensiz ise (girintili çıkıntılı ise)

C (Color): Benin rengi homojen değilse (kahverengi, siyah, kırmızı, gri, beyaz gibi renklerin iki veya daha fazlası bir arada bulunuyorsa ya da alacalı bir görünüm varsa)

D (Diameter): Ben çapı 6 mm’den büyük ise (kabaca silgili kurşun kalem çapından büyük bir ben ise).

Deri Kanserleri (Melanom) Risk Faktörleri

• Diğer deri kanserlerinde olduğu gibi özellikle açık tenli kişilerde güneşe aşırı maruz kalma, melanom için de çok önemli bir risk faktörü. Aile fertlerinde melanom öyküsü bulunan kişiler, özellikle de çok sayıda (75-100 veya daha fazla) beni olanlar yine risk altındadırlar.
• Melanom daha çok açık tenli ve kolay çillenen kişilerde görülürse de esmer tenli olmak melanoma karşı bir garanti oluşturmuyor. Esmer tenli kişilerde melanom daha çok ayak tabanı ve avuç içinde, tırnak altında veya çok nadiren ağız içinde gelişebiliyor.

Deri Kanserleri (Melanom) Tanı Yöntemleri

Dermatoskopi, benleri 10-20 kat büyüterek gösteren özellikle pigmentli olan benlerin deri kanserlerinden ayırımında çok önemli bir yardımcı tanı yöntemi. Bu yöntem, elle tutulan bir cihaz yardımıyla ya da bilgisayarlı sistemler aracılığıyla görüntü kaydı yapılarak gerçekleştiriliyor. Gerek çıplak gözle algılanan özellikler gerekse dermatoskopik muayene ile saptanan bulgular, deri kanseri tanısını yönlendiriyor. Deri kanserinin kesin tanısı ise cerrahi olarak çıkarılan dokunun patolojik incelemesi ile konulabiliyor. Ancak halk arasında yaygın ama yanlış bir kanı var: neşter değerse kanser olur! Bu inanış doğru değildir. Benign ya da pigmentli lezyonun cerrahi olarak çıkarılması o bene ek bir risk getirmiyor. Ancak doğru tanı yöntemlerinin kullanılması ile benlerin gereksiz olarak çıkarılması önlenebiliyor.

Deri Kanserleri (Melanom) Tedavi Yöntemleri

Bir benin genellikle tamamının çıkarılarak incelendiği dokuda melanom olduğu patoloji raporu ile doğrulanıyorsa bu kez o bölgeye cerrahi işlem uygulanıyor. Ancak işlem uygulanırken, tedavi amacıyla etrafında belli oranda sağlam doku bırakılıyor. Melanomda bilinen tek ve etkili tedavi; cerrahi tedavidir. Eğer melanom yeterince erken dönemde yakalanmamışsa önce lenf sisteminden başlayarak vücudun diğer organlarına yayılma riski (metastaz) bulunuyor. Bu nedenle yayılıp yayılmadığını anlamak için lenf bezi biyopsisi yapmak gerekiyor.